อนุตตริยวรรควรรณนาที่ 3

อรรถกถาสามกสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในสามกสูตรที่ 1 แห่งอนุตตริยวรรค ที่ 3
ดังต่อไปนี้:-
บทว่า สามคามเก ความว่า ในหมู่บ้านที่ได้นามอย่างนี้ เพราะมี
หินลับมีดหนาแน่น. บทว่า โปกฺขรณิยายํ ได้แก่ ในวิหารมีนามว่า
โปกขรณิย์. บทว่า อภิกฺกนฺตาย รตฺติยา ความว่า เมื่อผ่านปฐมยาม
แห่งรัตติกาล ย่างเข้า มัชฌิมยาม. บทว่า อภิกฺภนฺตวณฺณา ได้แก่มี
วรรณะงดงามน่าพอใจยิ่ง. บทว่า เกวลกปฺปํ ได้แก่ทั่วทั้งหมด. บทว่า
โปกฺขรณิยํ โอกาเสตฺวา ความว่า แผ่รัศมี (โอภาส) ของตนไปตลอด
มหาวิหาร ที่ได้นามว่า โปกขรณิย์. บทว่า สมนุญฺโญ ความว่า ทรง
พอพระทัย คือมีจิตสม่ำเสมอ. บทว่า โทวจสฺสตา ได้แก่ความเป็นผู้ว่า
ยาก. บทว่า ปาปมิตฺตตา ได้แก่ความเป็นผู้มีคนชั่วเป็นมิตร. ในพระสูตรนี้
พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัส ปริหานิยธรรม (ธรรมที่เป็นไปเพื่อความเสื่อม)
ไว้อย่างเดียว.
จบอรรถกถาปฐมสามกสูตรที่ 1

2. อปริหานิยสูตร

ว่าด้วยอปริหานิยธรรม 6 ประการ

[293] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราจักแสดงอปริหานิยธรรม 6
ประการนี้ ท่านทั้งหลายจงฟัง จงใส่ใจให้ดี เราจักกล่าว ภิกษุเหล่านั้น
กราบทูลรับผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสว่า ดูก่อนภิกษุ
ทั้งหลาย อปริหานิยธรรม 6 ประการเป็นไฉน คือความเป็นผู้ไม่ชอบการงาน 1
ความเป็นผู้ไม่ชอบคุย 1 ความเป็นผู้ไม่ชอบหลับ 1 ความเป็นผู้ไม่ชอบ
คลุกคลีด้วยหมู่คณะ 1 ความเป็นผู้ว่าง่าย 1 ความเป็นผู้มีมิตรดี 1 ดูก่อน
ภิกษุทั้งหลาย อปริหานิยธรรม 6 ประการนี้แล ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ชน
เหล่าใดเหล่าหนึ่งในอดีตกาล ไม่เสื่อมแล้วจากกุศลธรรม ชนเหล่านั้นทั้งปวง
ก็ไม่เสื่อมแล้วจากกุศลธรรม เพราะธรรม 6 ประการนี้แล ชนเหล่าใด
เหล่าหนึ่งในอนาคตกาล จักไม่เสื่อมจากกุศลธรรม ชนเหล่านั้นทั้งปวง ก็จัก
ไม่เสื่อมจากกุศลธรรมเพราะธรรม 6 ประการนี้แล ชนเหล่าใดเหล่าหนึ่งใน
ปัจจุบัน ย่อมไม่เสื่อมจากกุศลธรรม ชนเหล่านั้นทั้งปวงก็ย่อมไม่เสื่อมจาก
กุศลธรรมเพราะธรรม 6 ประการนี้แล.
จบอปริหานิยสูตรที่ 2